Eigen verantwoordelijkheid dragen voelt goed

De klas druppelt langzaam vol met HRM studenten die niet eerder een organisatie-opstelling hebben meegemaakt. De stoelen staan klaar in een cirkel. Elke student gaat zitten waar hij of zij zich prettig voelt. Eilanden in een zee die nog weinig weten over hoe diep ze met elkaar verbonden zijn en met hun familie,  vrienden, collega’s op de werkvloer, hun doelgroepen en met de wereld om hun heen.

Na een voorstelronde vraag ik welke plek ze innemen in hun gezin en familie. Na hun antwoorden stel ik de vraag of ze wel eens een andere plek hebben ingenomen door verlies, ziekte of afwezigheid van de ander in het gezin. Kort daarna hoor je jongeren praten over de plek die ze voor een periode of langer in hebben moeten nemen van een ouder, broer of zus en wat dat deed met de dynamiek van de anderen in het gezin en met hunzelf. Indrukwekkend wat kinderen en jongeren meemaken.

De betrokken sfeer versterkt als ze in mini-opstellingen leren om taken terug te geven aan hen waarvan ze het hebben overgenomen. In deze oefeningen geven ze de gedragen last terug aan wie het behoort. Het voelt eerst disloyaal voor sommigen totdat de representanten van de ouders, broers en zusters zeggen dat ze het oké vinden om de last terug te krijgen omdat het ook van hen is.

Ze voelen zich “voller” als ze hun eigen last dragen en “leger” als iemand anders hun verantwoordelijkheid draagt. Kinderen en jongeren moeten de last van hun ouders terug kunnen geven om kind of jongere te kunnen zijn en ouders moeten een kind respecteren die zijn of haar eigen last draagt, bijvoorbeeld werkloosheid. Ook op je werk moet je dingen leren terug te geven die je voor even met liefde gedragen hebt. Immers die zijn niet van jou dus geef je het terug.

Na een korte pauze kijken we welke last, taken en verantwoordelijkheden er bij HRM hoort en op welke afstand de directie en de medewerkers het liefst staan ten opzichte van ze, als HRM-er in hun stagebedrijf. Iedere student ging op zijn eigen plek op de lijn staan tussen deze twee partijen op hun werk. Je bent verbonden met beide partijen maar er is sprake van een eigen plek voor alle drie partijen met eigen taken en  verantwoordelijkheden. En alle partijen hebben een eigen ruimte nodig om hun plek in te nemen zodat ze kunnen functioneren.

We zijn als eilanden in de zee – afzonderlijk aan de oppervlakte – maar verbonden in de diepte.

Organisatie-opstelling voor het oplossen van een vraagstuk

Één van de studenten wil graag een organisatie-opstelling over de nieuwe organisatie waar zij in werkt. Een ICT-onderneming die geen baas heeft en waar iedereen gelijk is. Er is ook een vraag: of incidenteel werk – een calamiteitendienst – nu wel of niet extra betaalt moet worden. Nadat we alle partijen van het bedrijf hebben opgesteld vraag ik aan iedereen of ze mee willen doen met een experiment.

Na toestemming vraag ik wie de baas is. Eén voor één zeggen ze dé oprichtster. Deze persoon durft haar plek niet in te nemen. Aan de groep vraag ik: zouden jullie tegelijker tijd willen zeggen “jij bent de baas en wij zijn je werknemers”. En dat doen ze. En aan de oprichtster vraag ik of ze tegen de groep wil zeggen: “Ik ben de baas en jullie de werknemers”. Onwennig doet ze dit en vertelt gelijk dat dit goed voelt omdat ze haar plek in mag nemen van de groep en het voelt alsof ook zij hun plek beter in kunnen nemen. Ze heeft een dienende stijl en vraagt de groep om oplossingen te zoeken voor de vraag zodat ze samen de beste oplossing uit kunnen zoeken. Na de opstelling vertellen de studenten dat ze zich door de ordening zich nog meer in de diepte verbonden voelen.